مهم‌ترین علت ایجاد واریس چیست؟

واریس نوعی اتساع غیرعادی و پیچ‌خوردگی ورید‌های سطحی است که به دلیل گردش خون غیرعادی در اندام‌ها ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و معمولا در اندام‌های تحتانی شایع است اما به ندرت در نقاط دیگر هم دیده می‌شود. به‌طور کلی علت ایجاد واریس، نارسایی دریچه‌های لانه کبوتری در اندام‌های تحتانی است که این نارسایی خود به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. ایستادن‌های طولانی‌مدت به صورت بی‌حرکت و ثابت در یک مکان مهم‌ترین و شایع‌ترین علت ایجاد واریس است. برای مثال پاسبان‌ها، پلیس‌های راهنمایی و رانندگی و آرایشگر‌ها بیشتر در معرض ابتلا به واریس قرار دارند. با ایستادن‌های طولانی‌مدت دریچه‌هایی که گردش خون را برقرار می‌سازند و باعث می‌شوند خون به صورت یک‌طرفه از اندام تحتانی تخلیه شود و به سمت قلب پیش رود، عملکردشان مختل می‌شود. در نتیجه خون در اندام‌ها جمع می‌شود و حتی گاهی‌اوقات به صورت معکوس به پایین برمی‌گردد، زیرا نیروی جاذبه خون را به سمت پایین می‌کشد. خون سیاهرگ‌ها به کمک پمپ عضلانی که در اندام‌های تحتانی وجود دارد به گردش درمی‌آید. یعنی عضلات با انقباض و انبساط خود هنگام راه رفتن، حرکت کردن یا ورزش کردن خون را به گردش درمی‌آورند. حال اگر این مکانیسم‌ها به هر دلیل انجام نشوند برای مثال پمپ عضلانی ضعیف باشد یا فرد بی‌حرکت باشد و این عضلات کار نکنند و دریچه در طولانی‌مدت نارسا شود، واریس ایجاد خواهد شد. علاوه بر ایستادن‌های طولانی‌مدت دلایل مختلف دیگری برای نارسایی دریچه‌ای وجود دارد از جمله چاقی، حاملگی، سابقه تصادف و آسیب دیدگی عروق، بالا رفتن فشار داخل شکم و انجام کارهای خیلی‌سنگین. مصرف سیگار و دخانیات نیز روی واریس تاثیر منفی می‌گذارد و باعث غیرطبیعی‌شدن گردش‌خون در پا می‌شود. البته درصدی از موارد واریس به صورت ژنتیکی در خانواده‌ها ایجاد می‌شود؛ بنابراین اگر پدر یا مادر سابقه واریس داشته باشند فرزندان آنها شانس بیشتری برای ابتلا دارند. همچنین با بالا رفتن سن از آنجایی که از اندام‌ها استفاده بیشتری می‌شود و ممکن است فرد دچار اضافه وزن شود احتمال ایجاد واریس بیشتر می‌شود. در برخی مقالات نیز آمده است که انداختن پا‌روی‌پا می‌تواند احتمال ایجاد واریس را افزایش دهد.

تشخیص

عروق واریسی سطحی ، به شکل متسع و پیچدار و به رنگ آبی تیره هستند. ممکن است هیچ دردی نداشته باشد یا درد خفیفی در اندامهای پایینی خود حس کنید. گاهی سیاهرگهای عمقی واقع در اندامهای پایینی درگیر میشوند و تورم قابل توجه و حتی زخمهای پوستی را به وجود می آورند. این حالت تحت عنوان نارسایی سیاهرگی شناخته میشود. پزشک ، پاهای شما را در حالی که ایستاده اید. معاینه میکند و به دنبال تورم که نشانه دیگری از اختلال عملکرد دریچه های سیاهرگی است میگردد.

زخمها توسط سیاهرگهای واریسی یا اختلال عمل دریچه های سیاهرگی که معمولا” نزدیک مچ پا قرار گرفته اند ، ایجاد میشوند. ایجاد رنگ دانه های قهوه ای، معمولا” پیش درآمد ایجاد یک زخم هستند. سیاهرگهای واریسی تهدید کننده حیات نیستند، اما با گذشت زمان تمایل به افزایش دارند. اگر شما نگران ظاهر سیاهرگها هستید یا شما را آزار میدهند، با پزشک خود صحبت کنید. در موارد شدید ، ممکن است پوست مجاور سیاهرگ واریسی، دچار خارش یا زخم یا تغییر رنگ شود. در صورت بروز زخمهای پوستی نیز به پزشک مراجعه کنید. زخمها نیاز به مراقبت طبی دارند.

واریس پا و درمان آن

روشهای درمانی قادرند پیشرفت و احساس ناراحتی ناشی از سیاهرگهای واریسی را کاهش دهند. در بعضی موارد برای اصلاح سیاهرگهای واریسی شدید عمل جراحی ضرورت مییابد. برخی از درمانهای شایع ( به منظور آشنائی شما )، عبارتند از:

▪ اسکلروتراپی : ماده محلولی که سیاهرگها را زخمی میکند به داخل سیاهرگهای واریسی کوچک یا متوسط تزریق میشود. فرآیند تشکیل بافت در محل زخم ، سیاهرگهای گشاد را می بندد و خون آنها به سیاهرگهای سالم جریان می یابد.

▪ برداشت سرپایی سیاهرگها : در این روش سیاهرگهای واریسی کوچک با ایجاد تعدادی سوراخ کوچک در پوست برداشته میشوند. معمولا بیحسی موضعی کفایت میکند و اثر باقی مانده از جراحی ناچیز است.

▪ جراحی اندوسکوپی سیاهرگ : یک لوله انعطافپذیر ( آندوسکوپ ) که دوربین ظریفی دارد وارد اندام پایینی شما میشود تا به جراح در مشاهده و بستن سیاهرگها کمک کند. این روش تنها به برشهای کوچک نیاز دارد. در صورت ابتلا به سیاهرگهای واریسی شدید و همراه با زخمهای واریسی ، احتمالا از این شیوه سود خواهید برد.

▪ جراحی لیزری : سیاهرگهای واریسی کوچکتر و سیاهرگهای عنکبوتی با استفاده از لیزر بسته میشوند.
به هر حال انتخاب روش مناسب درمان به عهده پزشک است.

● توصیه هایی برای پیشگیری :

اگر شما مبتلا به سیاهرگهای واریسی یا اختلال عملکرد دریچه های واقع در سیاهرگهای عمقی هستید، یک بخش از درمان عبارت است از: پوشیدن لباس مناسب و استفاده از جورابهای واریسی کشی مناسب که باعث تسکین سریع و طولانی مدت شما میشود. استفاده از این جورابها حین بارداری نیز مطلوب است. آنها به طور یکنواخت اندامهای پایینی شما را فشرده و به سیاهرگها و عضلات پا در به حرکت درآوردن موثر خون کمک کرده و از آنها حمایت میکنند. جورابهای ورایس را صبح پس از بیدار شدن بپوشید، حتی قبل از خارج شدن از بستر. آنها را در تمام طول روز نیز به پا داشته باشید. دقت کنید جورابهایی که میپوشید در ناحیه بالایی ران یا ساق پا خیلی تنگ نباشند.

● مراقبت از اندامها 

از نشستن یا ایستادن طولانی مدت بپرهیزید. اگر نحوه کار شما به گونه ای است که مجبور هستید در محلی بیحرکت بمانید، اندامهای پایینی و مچ ها را مرتب خم کنید. از جا برخیزید و در اطراف قدم بزنید. شاید متوجه شده باشید که بالا گذاشتن پاها حداقل ۳۰ سانتیمتر بالاتر از سطح قلب در انتهای روز، به برطرف شدن تورم کمک میکند.وضعیت تورم اندامهای پایینی ناشی از بیکفایتی سیاهرگی، اغلب با استفاده از جورابهای واریسی درمان میشود. این جورابها از خارج، روی ساق پا فشار آورده و از تورم شدید که میتواند به ضخامت پوست و ایجاد زخم بستر منجر شود، پیشگیری میکنند. ورزش منظم نیز اهمیت دارد. فعالیتهایی مانند: راه رفتن ، دوچرخه سواری یا شنا، به کاهش فشار در سیاهرگها و تخفیف ناراحتی کمک میکنند .