به اتساع و واریسی شدن وریدها یا سیاهرگهای اطراف بیضه ها ، اصطلاحاً “واریکوسل” گفته می شود. این حالت در 15 درصد مردان  جوان دیده میشود و اغلب در سنین بلوغ خود را نشان می دهد و در اکثر موارد (نود درصد) در سمت چپ است.

علت این بیماری کاملاً مشخص نیست و برخلاف واریس پا ارتباط چندانی با کارهای سنگین یا زور زدن  ندارد.علت این که واریکوسل در طرف چپ شایعتر است را به متفاوت بودن دریچه ها و آناتومی وریدهای بیضۀ چپ نسبت داده اند.

واریکوسل معمولاً علامتی ندارد و به صورت اتفاقی و با مشاهده تورم رگهای واریسی در بالای بیضه (که برخی آنرا به یک کیسه پر از کرم تشبیه کرده اند)، توسط بیمار کشف می شود.  گاهی هم موجب درد خفیف و مبهم بیضه می شود و گاهی در سنین بالاتر، خود را به صورت ناباروری نشان خواهد داد. البته این بدین معنی نیست که واریکوسل همیشه موجب ناباروری مرد خواهد شد، بلکه فقط عده کمی از کسانی که واریکوسل دارند به این علت بچه دار نمی شوند. یکی از عللی که واریکوسل موجب ناباروری می شود این است که تجمع رگهای واریسی در اطراف بیضه، موجب بالاتر رفتن دمای بیضه و اختلال در اسپرم سازی (نطفه سازی ) می شود. واریکوسلهای شدید اگر به موقع درمان نشوند، در درازمدت ممکن است موجب کوچک شدن بیضه شوند.

تشخیص واریکوسل توسط پزشک انجام می شود و معاینه مهمترین نقش را در تشخیص دارد.معاینه در حالت ایستاده انجام می شود. گاهی برای تأئید تشخیص ، به سونوگرافی نیز نیاز است و گاهی برای بررسی میزان تأثیر آن بر اسپرم سازی، آزمایش اسپرم نیز درخواست می شود.فقط واریکوسلهایی که در معاینه مشاهده یا لمس شوند از لحاظ بالینی با اهمیتند و اگر واریکوسل در  سونوگرافی گزارش شود ولی در معاینه  لمس یا مشاهده نشود ، اهمیت بالینی ندارد. پزشک در معاینه، علاوه بر وجود واریکوسل، شدت آنرا نیز ارزیابی می کند و بر حسب شدت، آن را به سه درجه خفیف، متوسط  و شدید(درجۀ یک ،دو و سه) تقسیم می کند که نقش مهمی در تصمیم گیری درمانی دارد.

واریکوسل پس از ایجاد ،هیچ وقت خود به خود بهبود نمی یابد و هیچ درمان دارویی نیز ندارد و تنها راه درمان آن، جراحی است. البته همۀ افراد مبتلا به واریکوسل نیاز به درمان ندارند. تصمیم گیری برای جراحی بستگی به سن بیمار، شدت واریکوسل و علامتهای بیمار دارد.  مثلاً  واریکوسل خفیف در جوانی مجرد ممکن است نیاز به عمل نداشته باشد اما همین واریکوسل در مردی که به علت ناباروری مراجعه کرده و آزمایش اسپرم مختل دارد، قطعاً نیاز به عمل داردویا  واریکوسل شدید در یک نوجوان یا جوان مجرد نیاز به جراحی دارد تا از آثار سوء آن بر اسپرم سازی و ایجاد ناباروری در آینده پیشگیری شود.

برای عمل جراحی ، بیمار صبح همان روز عمل ،به صورت ناشتا(بدون خوردن صبحانه) به بیمارستان مراجعه کرده و بستری می شود.عمل جراحی واریکوسل با بیهوشی عمومی یا بی حسی از کمر و از طریق یک برش چهار  سانتیمتری در ناحیه کشاله ران انجام می شود و مدت عمل حدود یک ساعت است.

دکتر محمدرضا قرائتی

متخصص و جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی

فلوشیپ فوق تخصصی پیوند کلیه

www.drgharaati.ir