در دوره نوزادی(4هفته اول زندگی)بدن انسان مقاومت کمتری در برابر میکروب ها و عواملی مثل سرما دارد و به دلیل ناتوانی به مراقب ما نیاز دارد و اگر به بیماری مبتلا شود خطر مرگ او بیش از بقیه دوره هاست بنابراین باید علائم خطر را شناخت و در صورت بروز آنها فورا به پزشک مراجعه کرد.
تنفس تند(60بار در دقیقه یا بیشتر) ، باز و بسته شدن پره های بینی ، تو کشیده شدن قفسه سینه ، ناله کردن و یا بی قراری و تحریک پذیری کاهش سطح هوشیاری ، برآمدگی ملاج ، استفراغ مکرر، کاهش قدرت مکیدن ، درجه حرارت بالا(بیش از 37) و یا درجه حرارت پایین(کمتر از36) رنگ پریدگی شدید ، کبود یا سیاه شدن ، زردی 24ساعت اول ، تشنج.
هنگام خواب از پشه بند یا توری(در روز و شب) استفاده کنید ، نوزاد را به شکم نخوابانید. در محیط عاری از دود ، بخصوص دود سیگار نگه دارید ، نوزاد (مخصوصا نوزاد کوچک )را از بچه ها و بزرگسالان بیمار دور نگه دارید.
تغذیه با شیر مادر به رشد مناسب ساختمان دهان و عضلات فک و صورت و شکل گیری منظم دندان ها کمک می کند. شیر مادرموجب رشد و سلامت مغز شیرخوار و افزایش ضریب هوشی او میشود. شیرخوار در هنگام تغذیه از تماس پوستی با مادر لذت میبرد. بدلیل هضم راحت تر شیر مادر ،شیرخواری که از شیرمادر تغذیه میشود کمتر دچار یبوست و دل درد میشود. شیر مادر از کودک در برابر بیماری هایی مانند سرماخوردگی، عفونت تنفسی و گوش، اسهال و حساسیت ها محافظت میکند. شیر مادر کودک را از ابتلا به زردی حفظ میکند. شیر مادر از لحظه اول تولد تا ژایان شش ماهگی می تواند به تنهایی تمامی نیاز های غذایی شیرخوار را که برای رشد طبیعی او لازم است، تامین کند.
برای حفظ حرارت بدن نوزاد بهتر است حرارت اتاق 25 تا 27 درجه سانتی گراد و هوای تازه اتاق باشد. در اتاقی که نوزاد نگهداری میشود بهتر است با بستن در و پنجره از جریان سریع هوا یا کوران جلوگیری کرد. کهنه و ملحفه خیس بلافاصله تعویض شوند. نوزاد را روی سطوح سرد مثل ملحفه و یا ترازوی سرد نگذارید چون خیلی زود حرارت بدنش را از دست می دهد. جهت فهمیدن حرارت بدن نوزاد ، پاهای اورا لمس کنید اگر درجه حرارت بدن او پایین بود بهتر است با وسیله گرم کننه مناسب اتاق را گرم کرده و لباس کافی به او بپوشانید و نوزاد را در آغوش بگیرید و درصورت گرم نشدن و وجود علائم دیگر مثل بی حالی و کاهش حرکت و گریه و مک زدن ضعیف ، فورا به پزشک مراجعه کنید. داغ شدن بدن نوزاد خطر ناک است ، نباید اورا در برابر نور مستقیم خورشید از پشت شیشه، کنار شوفاژیا بخاری یا کرسی گذاشت و یا لباس زیاد از حد به او بپوشانید. اگر بدن نوزاد گرم بود، می توان لباس های او را کم کرد. اگر گرمای بدن در عرض 1-2 ساعت پایین نیامد اورا نزد پزشک ببرید.
هورمون تیرویید یکی از هورمون های مهم رشد و تکامل نوزاد است و کمبود آن موجب عقب ماندگی ذهنی، کوتاهی قد، ناشنوایی ،لالی و بیماری های مغزی و عصبی میشود. این آزمایش با گرفتن چند قطه خون از پاشنه پای نوزاد که بی خطر و کم درد بوده و 48 ساعت بعد نتیجه مشخص میشودلذا باید در روز سوم بعد از تولد به نزدیک ترین مرکز بهداشتی درمانی محل خود مراجعه نمایید.
دوران طلایی زبان آموزی کودک تا حدود 18 ماهگی کامل می شود در حالی که اکثر کم شنوایی ها و مشکلات گفتاری تشخیص داده شده ناشی از آن پس از سن 3الی 4 سالگی صورت می گیرد یعنی زمانی که دوران طلایی سپری شده است ،لذا لازم است قبل از اتمام سن باز آموزی(18ماهگی) با مراجعه به مراکز ارزیابی شنوایی نوزادان از سلامت او اطمینان حاصل کنید. – نوزاد حتما باید در 24ساعت اول ادرار و در 48 ساعت اول مدفوع داشته باشد. در روزهای اول زندگی مدفوع سیاه رنگ است اما کم کم رنگ طبیعی پیدا می کند. – در نوزادی که خوب رشد می کند و حال عمومی خوبی دارد،اگر مدفوع آبکی و شل چنددفعه در روز (تا 10بار) باشد یا هرچند روز یکبار باشد طبیعی است. – کبودی خفیف انتهای انگشتان دست و پا در روز اول تولد، می تواند طبیعی باشد و بعد از آن از بین می رود. – ممکن است لکه های قرمز رنگی روی پلک و یا پشت گردن دیده شوندکه در طول چندماه ازبین می روند. – ممکن است در سفیدی چشم نوزاد بر اثر فشار در زمان زایمان قرمزی یا خونریزی دیده شود که درطول چند روز خود به خود برطرف شود. – در سقف دهان نوزاد دانه های سفید رنگی دیده میشود که معمولا خود به خود در طول چند هفته از بین می روند. – نوزاد معمولا در هنگام دست و پا زدن ممکن است حرکت های ناگهانی و شدید به دست و یا زانوانش بدهد که طبیعی است. – ممکن است در روز های اول تولد پستان نوزاد سفت شود، ورم و ترشح داشته باشدکه پس از چند روز معمولا به حالت اول بر می گردد. – زردی در نوزاد می تواند باعث عقب ماندگی ذهنی و حتی مرگ نوزاد شود. هر نوزادی که به زردی دچار می شود حتی اگر نشانه حالش خوب باشد،باید در اولین فرصت نزد پزشک برده شود.