سرطان و درمان آن می‌تواند انواعی از مشکلات جسمی و شناختی را ایجاد کند و این مشکلات می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره یا بازگشت به کار را با مشکل مواجه کند. توانبخشی سرطان شامل انواع مختلفی از متخصصان است که با هم همکاری می‌کنند تا یک برنامه توانبخشی شخصی را با توجه به اهداف بیمار و ضعف‌های وی تنظیم کنند. توانبخشی سرطان مجموعه‌ای از درمان‌ها که مربوط به بازتوانی و حفظ بالاترین سطح ممکن از عملکرد، استقلال و افزایش کیفیت زندگی در بیماران در تمام مراحل تشخیص سرطان است.

توانبخشی سرطان چیست؟

سرطان تاثیرات ماندگاری بر سلامتی فرد داشته و توانبخشی می‌تواند به برطرف شدن این مشکلات و بازتوانی کمک کند، که ممکن است در طول درمان و بعد از آن اتفاق بیفتد.
توانبخشی سرطان مجموعه‌ای از درمان‌ها که مربوط به بازیابی و حفظ بالاترین سطح ممکن از عملکرد، استقلال و افزایش کیفیت زندگی در بیماران در تمام مراحل تشخیص سرطان است. به طور خلاصه برنامه ای است که به افراد مبتلا به سرطان کمک می‌کند تا سلامت جسمی و روحی را حفظ و بازیابی کنند.

توانبخشی سرطان شامل انواع مختلفی از متخصصان است که با هم همکاری می‌کنند تا یک برنامه توانبخشی شخصی را با توجه به اهداف بیمار و ضعف های وی تنظیم کنند. شرکت در برنامه توانبخشی سرطان به بیمار کمک می‌کند تا بهبودی سریع‌تری داشته باشد.

پزشکان توانبخشی سرطان، در ارزیابی و درمان عوارض عصبی عضلانی، اسکلتی عضلانی و مشکلات عملکردی و عوارض ناشی از درمان‌های سرطان مانند درد حاد و مزمن، ضعف، اسپاسم عضلانی، میلوپاتی، رادیکالوپاتی، پلکسوپاتی، نوروپاتی، میوپاتی، کونترکچر، اسپاستیسیته، ورم لنفاوی، قطع عضو، اختلال عملکرد شانه و اختلالات راه رفتن و … تخصص دارند.

اثرات دیررس انتشار سرطان، چالش خاصی برای پزشکان توانبخشی سرطان است، مثلا فیبروز منتشر ممکن است بر ساختارهای مختلفی از جمله نخاع، ریشه‌ها و شبکه‌های عصبی، اعصاب لوکال و عضلات، همچنین ساختارهای پشتیبانی کننده آنها تأثیر بگذارد. یک برنامه توانبخشی ایمن و موثر بستگی زیادی به تشخیص دقیق علت درد یا اختلال عملکرد دارد.

نقاط قوت توانبخشی سرطان

متخصصان توانبخشی سرطان برای افزایش کیفیت زندگی کمک مورد نیاز بیمار را ارائه می‌دهند؛ از جمله:

• بهبود استقامت، قدرت و تحرک
• افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس
• آسان‌تر کردن فعالیت‌های زندگی روزمره و مراقبت از خود
• مدیریت اضطراب، پریشانی
• کاهش خستگی و درد 
• کمک به بازگشت سریع‌تر به کار و زندگی عادی و بازتوانی
• برنامه ریزی و تدوین یک برنامه بلند مدت برای درمان سرطان

هدف توانبخشی بیماران سرطانی

از اهداف توانبخشی برای بیماران مبتلا به سرطان میتوان موارد زیر را نام برد:

• کمک به افزایش فعال بودن در زمینه کاری، خانواده و سایر نقش‌های زندگی
• کاهش علائم و عوارض جانبی سرطان و درمان آن
• حفظ استقلال
• افزایش کیفیت زندگی

خدمات توانبخشی سرطان

خدمات توانبخشی بیماران مبتلا به سرطان در حیطه های مشکلات جسمی، حرکتی و شناختی انجام می شود. 

مشکلات جسمی

سرطان و درمان آن می‌تواند انواع مختلفی از مشکلات جسمی را ایجاد کند. توانبخشی سرطان می‌تواند در بازتوانی بیماران کمک کند؛ از جمله:

• درد
• تورم
• ضعف و از دست دادن قدرت
• مسائل مربوط به دامنه حرکت و انعطاف پذیری
• استقامت کاهش یافته
• تغییرات پوستی در اثر پرتودرمانی
• ورم لنفاوی
• مسائل مربوط به تعادل و ترس از سقوط
• نوروپاتی، یا بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا
• خستگی
• اختلال عملکرد جنسی
• مشکلات بلع
• مشکلات جویدن غذا

بازتوانی مشکلات جسمی و حرکتی

مشکلات حرکتی

مشکلات حرکتی بر نحوه حرکت فرد تاثیر می‌گذارد. اگر در موارد زیر مشکل دارید توانبخشی بیماران سرطانی می‌تواند به شما کمک کند:

• بلند شدن از زمین
• بلند شدن از صندلی
• بالا رفتن از پله ها
• پیاده روی
• لباس پوشیدن
• دوش گرفتن

مشکلات شناختی

مشکلات شناختی به توانایی‌های ذهنی فرد مربوط می‌شود. مانند:

• دشواری در انجام فعالیت‌های چندگانه
• مشکل در تفکر واضح و شفاف (اصطلاحا مه آلودگی ذهنی)
• مشکل حافظه

انواع متخصصان توانبخشی سرطان

متخصصانی که در زیر توضیح داده شده نمونه‌هایی از انواع مختلف متخصصان توانبخشی هستند که می‌توانند بخشی از تیم مراقبت سرطان بیمار باشد. بسته به نیازفرد، ممکن است در طول درمان، بهبود و بازتوانی به یک یا چند نفر از این متخصصان مراجعه کنند.

فیزیوتراپیست‌ها

فیزیوتراپیست‌ها در کمک به بیماران در بهبود یا بازیابی تحرک تخصص دارند. آنها همچنین می‌توانند به کاهش یا از بین بردن درد کمک کنند. فیزیوتراپیست‌های آنکولوژی به طور خاص با افرادی که سرطان دارند و یا نجات یافتگان از سرطان، کار می‌کنند و در بازتوانی بیماران تاثیر زیادی دارند.

توانبخشی و افزایش کیفیت زندگی بیماران سرطانی

کاردرمانگرها

کاردرمانگرها به حداکثر عملکرد، راحتی و ایمنی بیماران در شرایط زندگی روزمره کمک می‌کنند. می‌تواند شامل مدیریت کارهای روزمره، مانند استحمام و لباس پوشیدن باشد. کاردرمانگرها، همچنین روش‌هایی را برای کاهش تلاش لازم برای انجام برخی کارها آموزش می‌دهند. این موضوع، به افراد کمک می‌کند تا خستگی و سایر محدودیت‌ها را مدیریت کنند.

گفتار درمانگرها

گفتاردرمانگرها در ارتباطات و اختلالات بلع تخصص دارد. آنها می‌توانند پس از پرتودرمانی و شیمی درمانی برای سرطان‌های سر و گردن، به افراد در توانایی بلع و غذا خوردن خود کمک کنند.

متخصصان طب فیزیکی

متخصصان طب فیزیکی در پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات عصبی، عضلانی و استخوانی هستند که می‌توانند نحوه حرکت و عملکرد افراد را تغییر دهند. این متخصصان اغلب با افراد در زمینه مدیریت درد کار می‌کنند. آنها بر کاهش تورم و کنترل درد تمرکز دارند. آنها اغلب از تکنیک‌هایی مانند لباس‌های فشاری، ماساژهای ویژه، تکنیک‌های بانداژ و تمرینات در بازتوانی استفاده می‌کنند.

روانشناسان

روانشناسان در درک چگونگی ارتباط رفتار با عملکرد مغز متخصص هستند. روانشناسان با ارائه راهکارهایی برای کاهش استرس، اضطراب و افسردگی، بهزیستی جسمی، روحی و روانی فرد را درمان و کمک می‌کنند. همچنین به تقویت اعتماد به نفس و تقویت مهارت‌های شخصی کمک کرده و از افراد در بازگشت به کار در طول یا بعد از درمان سرطان حمایت می کنند.

متخصص تغذیه

متخصص تغذیه به افراد کمک می‌کند تا الگوی غذایی سالم را برای کاهش خطر عود سرطان اتخاذ کند.

چه زمانی نیاز به انجام توانبخشی سرطان است؟

اگر مبتلا به سرطان هستید، می‌توانید نقش فعالی در مراقبت‌های پزشکی خود داشته باشید. مهم است که تغییراتی را که در توانایی‌های خود مشاهده می‌کنید در اسرع وقت به پزشک گزارش دهید تا بدتر نشوند. به عنوان مثال، کمی سفتی مفصل که مانع از بالا بردن دست می‌شود، ممکن است منجر به استفاده کمتر از بازو شود. در نتیجه، بازو ممکن است به مرور ضعیف و سفت شود یا کمی تورم در واقع می‌تواند نشانه اولیه ادم باشد که باید قبل از تشدید آن درمان شود.

متخصص توانبخشی می‌تواند قدرت، تحرک و فعالیت‌های شما را قبل از شروع مشکلات ارزیابی کند. پس از آن می‌توانید در طول دوره درمان و بعد از آن تحت نظر باشید تا مشکلات را قبل از جدی شدن برطرف کنید. این رویکرد می‌تواند افزایش کیفیت زندگی را داشته و می‌تواند علائم و مشکلاتی را که در زندگی و کار در خانه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کاهش دهد.